ગુજરાત રાજ્યમાં વધતી જતી ગુન્હાખોરી પર અંકુશ લાવવા સરકાર દ્વારા ગુજસીટોક (GUJCTOC) કાયદો અમલમાં લાવવામાં આવ્યો છે. જે અંતર્ગત ગુજરાત રાજ્યમાં આતંકવાદ, સંગઠિત ગુનાઓ અને ગંભીર નક્સલ પ્રવૃત્તિઓ સામે કાર્યવાહી કરવા માટે વર્ષ 2015 માં રાજ્ય વિધાનસભામાં પસાર કરાયેલો એક મહત્વપૂર્ણ કાયદો છે – *GUJCTOC* (Gujarat Control of Terrorism and Organised Crime Act). રાષ્ટ્રપતિશ્રીની મંજૂરી પછી 2019માં આ અધિનિયમ અમલમાં આવ્યો છે. આ કાયદો મહારાષ્ટ્રના *MCOCA* (Maharashtra Control of Organised Crime Act) પરથી પ્રેરિત છે, અને તેમાં સુધારા વધારા કરી કેટલીક વધુ કડક જોગવાઈઓ સમાવિષ્ટ કરાઈ છે.

GUJCTOC અધિનિયમના મુખ્ય લક્ષ્યાંકો :

1. સંગઠિત ગુનાઓ (Organised Crime) સામે કાયદેસર અને અસરકારક કાર્યવાહી.
2. આંતરરાષ્ટ્રીય આતંકવાદ, અંતરરાજ્ય ગુનાખોરી, અંડરવર્લ્ડ નેટવર્ક, અને ફિનાન્સિંગ ઑફ ટેરરિઝમ જેવા ગુનાઓ પર અંકુશ
3. ગુનાઓ માટે ઉપયોગમાં લેવાતા નાણાં અને સંપત્તિ જપ્ત કરવી.
4. આરોપીઓ સામે કડક અને ઝડપી કાયદેસર પગલાં.

મુખ્ય જોગવાઈઓ અને તેમની વિશેષતાઓ :

1. પોલીસ સમક્ષ સંજ્ઞાપત્ર (Confession) માન્યતા :
GUJCTOC હેઠળ આરોપી પોલીસ સમક્ષ આપેલું સંજ્ઞાપત્ર (અપવાદરૂપે) પુરાવા તરીકે માન્ય રાખવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે ભારતીય દંડ સંહિતા હેઠળ પોલીસ સમક્ષ આપેલું નિવેદન માન્ય નથી, પણ GUJCTOC તે માટે ખાસ છૂટ આપે છે.

ઉદાહરણ :
જો કોઈ આરોપી આતંકી હુમલાની યોજનામાં સામેલ હોવાની કબૂલાત પોલીસ સમક્ષ આપે છે, તો તેને કોર્ટમાં પુરાવા તરીકે રજૂ કરી શકાય છે.


2. ઇલેક્ટ્રોનિક ટેપિંગ અને સર્વેલન્સ અધિકાર :
પોલીસ ગુનાખોરોની ફોન કૉલ, ઈમેલ, મેસેજિંગ અને અન્ય ડિજિટલ સંવાદ પર નજર રાખી શકે છે અને તેને પુરાવા તરીકે રજૂ કરી શકે છે.

ઉદાહરણ :
કોઈ આતંકી જૂથની આંતરિક વાતચીતમાં જો કોઇ હુમલાની યોજના મળે છે, તો તે ઓડિયો ક્લિપ GUJCTOC હેઠળ કાયદેસર પુરાવા બની શકે છે.


3. જામીન આપવાની મર્યાદાઓ :
GUJCTOC હેઠળ આરોપીને જામીન મળવી અત્યંત મુશ્કેલ છે. કોર્ટે અત્યાર સુધી મળેલા પુરાવાઓ અને તપાસને ધ્યાનમાં લઈને જો એવું માને કે આરોપી પાસે પુષ્કળ પુરાવા છે, ત્યારે જ જામીન આપવામાં આવે છે.

4. વિશિષ્ટ કોર્ટે સુનાવણી (Special Court) :
GUJCTOC હેઠળના ગુનાઓ માટે ખાસ કોર્ટે (Special Designated Court) સુનાવણી કરે છે, જેથી કેસ ઝડપથી ચાલે અને નિર્ણયો સમયસર આવે.

5. જપ્તી જોગવાઈ (Attachment of Property) :
આ કાયદા હેઠળ આરોપી દ્વારા ગુનાખોરી માટે મેળવવામાં આવેલી સંપત્તિને સરકાર જપ્ત કરી શકે છે.

ઉદાહરણ :
જો કોઈ સંસ્થા દ્વારા આતંકી પ્રવૃત્તિ માટે ધન એકત્રિત કરવામાં આવ્યું છે, તો તે સંપત્તિ (જમીન, ઘર, વાહન) સરકાર કબજે લઇ શકે છે.

વાસ્તવિક ઉદાહરણો (કેસ સ્ટડીઝ) :

1. આતંકી હુમલાની યોજના (2020) :
ગુજરાત ATS દ્વારા કેટલાક લોકોની અટકાયત કરવામાં આવી હતી, જેમણે વિદેશી નેટવર્ક સાથે મળી રાજ્યમાં ધાર્મિક સ્થળ પર બોમ્બ વિસ્ફોટ કરવાની યોજના બનાવી હતી. તેઓ સામે GUJCTOC હેઠળ કેસ નોંધાયો હતો અને તેમની દ્રારા વાપરેલી સંપત્તિ જપ્ત કરવામાં આવી હતી.

2. લંડન-ગુજરાત ફંડિંગ કેસ :
વિદેશથી થયેલા હવાલા ફંડિંગ દ્વારા ગુજરાતના મફરું તાલુકામાં અનેક તત્વો ટેરર ફંડિંગમાં સામેલ હતા. GUJCTOC હેઠળ તેમની ધરપકડ કરવામાં આવી અને ઈલેક્ટ્રોનિક પુરાવાઓ આધારે તેમના પર કેસ ચાલ્યો હતો.

વિવાદો અને ચિંતાઓ :

1. મુલભૂત હકોની અવગણના :
* કેટલીક માનવાધિકાર સંસ્થાઓના મતે GUJCTOC મૂળભૂત માનવ અધિકાર અને આઝાદીને ખોરવી શકે છે.
* પોલીસ સમક્ષ નિવેદન માન્ય હોવાને કારણે પોલીસ દબાણ હેઠળ કબૂલાત લેવાની આશંકા હોય છે.

2. દુરુપયોગની શક્યતાઓ :
રાજકીય વિરોધીઓને ન્યાય પ્રણાલી હેઠળ દબાવવા માટે GUJCTOC નો ઉપયોગ થઈ શકે છે એવી પણ વિવાદાસ્પદ ટિપ્પણીઓ થઈ છે.

તાજેતરના વિકાસ :
જુલાઈ 2025 માં, વડોદરામાં "ચુઈ" ગેંગના છ સભ્યો પર હત્યા, હત્યાનો પ્રયાસ અને દારૂબંધી કાયદાના ઉલ્લંઘન સહિતના વિવિધ ગુનાઓ માટે GUJCTOC એક્ટ હેઠળ ગુનો નોંધવામાં આવ્યો હતો. "ચુઈ" ગેંગ સામે GUJCTOC એક્ટનો ઉપયોગ ચોથી વખત વડોદરામાં લાગુ કરવામાં આવ્યો છે, જે સંગઠિત ગુનાને કાબુમાં લેવાના શહેરના પ્રયાસોને ઉજાગર કરે છે.


નિષ્કર્ષ :
GUJCTOC એક દ્રઢ અને જરૂરી કાયદો છે જે આતંકવાદ અને સંગઠિત ગુનાઓ સામે સરકારને મજબૂત હાથ આપે છે. જો કે, તેનો ઉપયોગ નિયમિત અને ન્યાયિક રીતે થવો ખૂબ આવશ્યક છે જેથી નિર્દોષ લોકો પર અણચાહેલો અસર ન થાય સાથે જ અસામાજિક તત્ત્વો પર અંકુશ મેળવી શકાય.

રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા અને સમાજની શાંતિ માટે GUJCTOC એક સશક્ત હથિયાર બની શકે છે – શરત એ છે કે તેનું અમલ યોગ્ય રીતે અને યોગ્ય હેતુથી કરવામાં આવે.